శ్రీ బైజనాథ్ ఆలయం, హిమాచల్ ప్రదేశ్ :
ఈ బైజనాథ్ ఆలయం హిమాచల్ ప్రదేశ్ లోని కాంగ్రా జిల్లాలో ఈ ఆలయం కలదు. ఇది జిల్లాయొక్క ధర్మశాల ప్రాంతం నుండి 50 కిలోమీటర్ల దూరంలో ఉంది. ఇక్కడ పరమశివుని బైజనాథ్ గా పూజిస్తారు. ఈ పురాతన ఆలయం. ఈ స్వామి ఆలయం పేరు మీదనే ఈ ప్రాంతానికి కూడా బైజ్యనాథ్ అనే పేరు కూడా వచ్చినది. బైజనాథ్ కాంగ్రా నుండి 51 కిలోమీటర్ల దూరంలో ఉంది. మహాశివరాత్రి వేడుకలు అత్యంత వైభవంగా జరుగుతాయి.ఆలయ చరిత్ర :
13 వ శతాబ్దపు ఆలయానికి బైజ్నాథ్ ప్రసిద్ధి చెందింది, వైద్యనాథ్, ‘వైద్యుల ప్రభువు’అని ప్రతీతి. మొదట కిరాగ్రామా అని పిలువబడే ఈ గ్రామం పఠాన్‌కోట్-మండి హైవే నేషనల్ హైవే నెంబర్ 20 లో కాంగ్రా మరియు మండి మధ్య దాదాపు మధ్యలో ఉంది. ప్రస్తుత పేరు బైజ్నాథ్ ఆలయ పేరు తరువాత ప్రాచుర్యం పొందింది. 12వ శతాబ్దంలో నిర్మించినప్పటి నుండి బైజ్నాథ్ ఆలయం. ఆలయ వాకిలిలో ఉన్న రెండు పొడవైన శాసనాలు ప్రస్తుతం ఉన్న ఒక శివాలయంలో ఇప్పటికీ గమనించవచ్చు. ప్రస్తుత ఆలయం నాగర శైలి దేవాలయాలు అని పిలువబడే ప్రారంభ మధ్యయుగ ఉత్తర భారత ఆలయ నిర్మాణానికి పోలి ఉంటుంది. ఈ శివలింగ యొక్క స్వయంభు. గర్భగుడి ప్రవేశ ద్వారం ఒక పెద్ద చతురస్రం "మండప" ముందు ఉత్తరం మరియు దక్షిణం వైపున ఉంటుంది. మండప హాలు ముందు ఒక చిన్న వాకిలి ఉంది, ముందు భాగంలో నాలుగు స్తంభాలపై "నంది" విగ్రహం ముందు, ఎద్దు, ఒక చిన్న స్తంభాల మందిరంలో ఉంది. ఈ ఆలయం మొత్తం దక్షిణ మరియు ఉత్తరాన ప్రవేశ ద్వారాలతో ఎత్తైన గోడతో కప్పబడి ఉంది. ఆలయం యొక్క బయటి గోడలలో దేవతలు మరియు దేవతల చిత్రాలతో అనేక గూళ్లు ఉన్నాయి. అనేక చిత్రాలు గోడల పై చెక్కబడ్డాయి. ఈ ఆలయం ఏడాది పొడవునా భారతదేశం మరియు విదేశాల నుండి పర్యాటకులను మరియు యాత్రికులు దర్శించుకుంటారు.పురాణాల ప్రకారం, త్రేతా యుగంలో, అజేయ శక్తులు పొందడానికి రావణుడు కైలసం లో శివుడిని ఆరాధించాడు అదే ప్రక్రియలో, సర్వశక్తిమంతుడిని ప్రసన్నం చేసుకోవడానికి అతను తన పది తలలను హవన్ కుండ్‌లో అర్పించాడు. రావణుడి భక్తి కి మెచ్చిన శివుడు వరం కోరుకోమని చెప్పగానే రావణుడు శివుడిని తనతో పాటు లంకకు రమ్మని అభ్యర్థించాడు. రావణుడి అభ్యర్థనకు శివుడు అంగీకరించి తనను తాను శివలింగా మార్చుకున్నాడు. అప్పుడు శివుడు శివుడిని మోయమని అడిగాడు మరియు మీరు నన్ను ఎక్కడ ఉంచుతారో శివుడు చెప్పినట్లు శివలింగను తన మార్గంలో ఎక్కడ కూడా భూమిపై తగలించరాదు అని హెచ్చరించాడు. రావణుడు దక్షిణ దిశగా లంక వైపు వెళ్లడం ప్రారంభించి బైజ్నాథ్ చేరుకున్నాడు. సాయంత్రం సమయంలో సూర్య స్వామి కి అర్ఘ్యం ఇవ్వడం సమయం ఆసనమైనది అని తలచి అక్కడే ఉన్న ఒక శిశువుని పిలిచి నేను నా కార్యక్రమాలు పూర్తి చేసుకొని వస్తాను. అప్పటి వరకు ఈ లింగం పట్టుకోమని కోరగా అందుకు ఆ శిశువు సరే అని సమాధానం చెప్పడు.
కానీ ఆ శిశువు బాల రూపంలో ఉన్న గణపతి. ఇప్పడు ఆ శివ లింగం లంకా కి చేరితే ఇంకా లంకా నగరాన్ని ఎవరు వశం చేసుకోలేరు అని గ్రహించి అది పరమశివుని శాసనం కి వ్యతిరేకం అని గ్రహించి తాను వచ్చే కొద్ది క్షణాల ముందే భూమిపై దించివేస్తాడు. రావణాసురుడు ఎంత ప్రయత్నించినప్పటికి ఆ లింగం ని కదిలించలేక పోయాడు. చివరికి ఆ లింగం ఇప్పటికీ అక్కడే ప్రతిష్ట చేయబడి ఉన్నది.
ఆలయ మండప గోడలలో రెండు పొడవైన శాసనాలు ఆలయం గురించి మనకు తెలియజేస్తాయి. ఈ ఆలయాన్ని 1126 లో ఇద్దరు సోదరులు మన్యుకా మరియు అహుకా భగవంతుడు వైద్యనాథ భక్తితో నిర్మించారు. కానీ బ్రిటీష్ పురావస్తు శాస్త్రవేత్త అలెగ్జాండర్ కన్నిన్గ్హమ్ ఈ ఆలయంలో 1786 నాటి ఒక శాసనాన్ని రాజు సంసారా చంద్ర పునర్నిర్మించినట్లు గమనించాడు. ఆలయ గర్భగుడి చెక్క తలుపులపై ఉన్న ఒక శాసనం కన్నిన్గ్హమ్ తేదీకి చాలా దగ్గరగా క్రీ.శ 1783 గా తెలుస్తుంది. 1905 ఏప్రిల్ 4 న కాంగ్రా మొత్తం ప్రాంతాన్ని భూకంపం వచ్చింది. ఈ మందిరానికి ఆపారమైన నష్టం కలిగించింది. ప్రస్తుతం ఈ ఆలయం పురావస్తు సర్వే ఆఫ్ ఇండియా పరిధిలో రక్షిత స్మారక చిహ్నం, అయితే ఆరాధన మరియు ఆచారాల పనితీరు బైజ్నాథ్‌లోని స్థానిక బోర్డు కింద ఎస్‌డిఎమ్ చైర్మన్‌గా ఉంది.
ఆలయ దర్శన సమయం :
ఉదయం : 5.30 - 12.00సాయంత్రం : 3.30 - 8.30
వసతి సౌకర్యాలు :
ఈ ఆలయం యొక్క ప్రభుత్వ సత్రాలు అందుబాటులో కలవు.ఆలయానికి చేరుకునే విధానం :
రోడ్డు మార్గం :
ఈ ఆలయానికి దగ్గరలో బైజనాథ్ అనే బస్ స్టాండ్ కలదు. ఇక్కడి నుంచి ఈ ఆలయానికి కేవలం 2కి.మీ దూరంలో కలదు.రైలు మార్గం :
సమీప రైల్వే స్టేషన్ అయిన అంబు అంద్ ఔర అనే రైల్వే స్టేషన్ అనే రైల్వే స్టేషన్ కలదు. ఈ స్టేషన్ నుంచి అనేక ప్రైవేట్ వాహనాలు ఆలయానికి చేరుకోవడానికి అందుబాటులో ఉన్నాయి. ఈ స్టేషన్ నుంచి ఈ ఆలయానికి 65 కి. మీ దూరంలో కలదు.విమాన మార్గం :
గగల్ ధర్మశాల విమానాశ్రయం సమీప విమానాశ్రయం ఇక్కడి నుంచి కార్ లేదా ప్రైవేట్ వాహనాలు అందుబాటులో ఉన్నాయి.ఈ విమానాశ్రయం నుంచి ఈ ఆలయానికి 37కి. మీ దూరంలో కలదు.ఆలయ చిరునామా :
శ్రీ బైజనాథ్ ఆలయంకాంగ్రా జిల్లా,
హిమాచల్ ప్రదేశ్.
పిన్ కోడ్ - 176125
Key Words : Sri Baijnath Temple Information, Famous Temples In Himachal Pradesh, Hindu Temples Guide.